بازار کریپتو مکانی برای خرید و فروش و معامله و سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال است. ویژگی‌های اصلی این بازار دیجیتال بودن و غیرمتمرکز بودن است. بازار کریپتوکارنسی (Cryptocurrency) فضایی دیجیتال است که در آن می‌توانید ارزهای دیجیتالی مثل بیت کوین و اتریوم را مبادله کنید و از تفاوت قیمت هنگام خرید و فروش سود کسب کنید.
کلمهٔ بازار اصطلاحی برای مکانی فیزیکی یا اینترنتی برای خرید و فروش است. بنابراین بدیهی است که بازار کریپتو نیز جایی برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال است.
از اینوستوپدیا (Investopdeia)، یکی از بزرگ‌ترین رسانه‌های مالی در جهان گرفته تا کارشناسان صنعت در کشورها، هریک تعریف خاص خود را از بازار کریپتوکارنسی دارند. یک مورد از این تعاریف از لنز سرمایه‌گذاری این است که بازار کریپتو فرصتی همگانی برای کسب ثروت در اختیار تمام اقشار جامعه با هر میزان درآمد و سرمایهٔ اولیه قرار می‌دهد.
البته نباید منکر این مهم شد که به‌عنوان فردی که قصد فعالیت در این بازار را دارد، از دیدگاه فنی و بنیادی نیز باید از ماهیت بازار کریپتو، کاربرد ارزهای مختلف و فناوری پشت آن‌ها درک درستی داشته باشید.
فناوری بلاک چین مهمترین اصل بنیادی در این بازار است که در تشریح شاکلهٔ بازار ارزهای دیجیتال باید دربارهٔ آن بیشتر بدانید. فناوری‌ای که در آیندهٔ نزدیک به‌مراتب بیشتر دربارهٔ آن خواهیم شنید و کاربردهای آن ملموس‌تر می‌شوند.
بلاک چین بر ویژگی منحصربه فردی در بازار ارزهای دیجیتال و در واقع شاید بتوان گفت مزیتی حیاتی استوار بوده و آن تمرکززدایی است. این یعنی هیچ شخص، شرکت، نهاد، سازمانی خاص، دولت یا حتی کشوری این بازار را کنترل و مدیریت نمی‌کند.
تمرکززدایی به این معناست که وظایف کنترل به‌عهدهٔ بلاک چین به‌شکلی غیرمتمرکز و توسط یک شبکهٔ پراکنده از فعالین شبکه انجام می‌شود.
گفتیم که بازار کریپتو جایی برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال است. مانند همه بازارهای مالی، خرید و فروش در بازار کریپتو نیز نیاز به بستری مناسب دارد. این وظیفه در بازار کریپتو به عهدهٔ انواع صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز ارز دیجیتال است.
این صرافی‌ها کاربران را در سرتاسر دنیا به هم متصل میکنند تا خریداران و فروشندگان سفارشات و معاملات خود را به‌راحتی انجام دهند.
ارز دیجیتال یا کریپتوکارنسی چیست؟
درک اینکه بازار کریپتو چیست در گرو شناخت ارزهای دیجیتال و ماهیت آن‌هاست. ارزهای دیجیتال در تعریفی خیلی ساده، دارایی‌هایی بدون هیچ نمود فیزیکی و قابل‌لمس هستند که به صورت دیجیتالی تعریف شده که تمام این دارایی‌ها و تراکنش‌های آن‌ها در یک دفتر کل توزیع‌شده مثل بلاک چین ذخیره می‌شوند. مالکیت این دارایی‌ها نیز با کلید خصوصی که شامل مجموعه‌ای از اعداد و حروف انگلیسی است، مشخص می‌شود.
کریپتوکارنسی‌ها یا ارزهای دیجیتال به‌صورتی غیرمتمرکز کنترل و هدایت می‌شوند و از این رو در بسیاری موارد در مقابل نظام‌های بانکداری سنتی یا متمرکز قرار می‌گیرند. به صورت کلی کریپتوکارنسی‌ها دارای چهار ویژگی اصلی زیر هستند:
- غیرمتمرکزند: کریپتوکارنسی‌ها توسط هیچ نهاد مرکزی کنترل نمی‌شوند. این بدان معناست که هیچ شخص یا سازمانی نمی‌تواند ارزش آن‌ها را کنترل کرده یا آن‌ها را سانسور کند.
- رمزنگاری شدهاند: کریپتوکارنسی‌ها با استفاده از الگوریتم‌های رمزنگاری ایمن می‌شوند که آن‌ها را در برابر جعل و تقلب مقاوم می‌کند.
- محدودند: برخلاف اسکناس‌هایی که در جیب شما است، کریپتوکارنسی‌ها عرضهٔ محدودی دارند که آن‌ها را در برابر تورم حفظ می‌کند.
- شفاف‌اند: همه‌چیز از تراکنشها و مقادیر ارسالی گرفته تا آدرس‌ها روی دفتر کل توزیع‌شده قابل مشاهده است.
جالب است بدانید که محدودیتی در ایجاد و توسعهٔ ارزهای دیجیتال وجود ندارد. هر برنامه‌نویس یا هر شرکتی می‌تواند بر روی بلاک چین، ارز دیجیتال خود را تعریف کند، همان‌طور که هر روز شاهد ایجاد کوین‌های جدیدی هستیم.
نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که اهداف، محبوبیت، تیم، فناوری، کاربردها و فاکتورهایی از این موارد در هر پروژهٔ ارزدیجیتالی هستند که مزایا و پتانسیل آن را برای سرمایه‌گذاری تعیین می‌کند و صرف وجود یک کوین یا توکن در بازار، نباید به فکر سرمایه‌گذاری بر روی آن بود.
این فناوری‌های جدید که هنوز در حال توسعهٔ مداوم هستند، پتانسیل تغییر دیدگاه ما نسبت به روش‌های پرداخت، سرمایه‌گذاری و انجام تجارت را دارند. بااینحال، مهم است که قبل از سرمایه‌گذاری یا استفاده از کریپتوکارنسی‌ها، خطرات و مزایای آن را درک کنید.
بیت کوین؛ بیگ‌بنگ بازار کریپتو
بیت کوین کلمه‌ای است که حتی نسبت به خود بازار کریپتو نام‌آشناتر و شناخته‌شده‌تر است. شاید نتوان با قاطعیت گفت که بیگ‌بنگ آغازگر جهان هستی ما بوده یا نه، اما مطمئن هستیم که نقطهٔ آغازین در بازار کریپتو با بیت کوین و در سال ۲۰۰۹ میلادی با پیدایش بیت کوین است؛ ارز دیجیتالی که درحال‌حاضر به‌عنوان پادشاه بازار کریپتو شناخته شده و بیشترین حجم، غلبه و ارزش بازار را در معاملات به خود اختصاص داده است.
نبض بازار کریپتو بیت کوین است و بیشترین میزان تأثیرگذاری روی بازار نیز به همین ارز بازمی‌گردد. بنابراین نقطهٔ شروع ورود و فعالیت در این بازار، درک ماهیت بیت کوین و اصول بنیادی خلق آن است که بیشترین فهم را از بازار ارزهای دیجیتال در ما ایجاد می‌کند.
مزایای بازار کریپتو
از الزامات ورود به یک بازار مالی و شناخت دقیق آن، بررسی مزایا و معایب آن در ابتدایی‌ترین فازهای تحقیقات است. البته باتوجه‌به خلق مداوم فناوری‌های جدید در بازار کریپتو، بسیاری از مزایای این بازار هنوز در مراحل ابتدایی خود هستند، جای خود را در زندگی روزمره ما باز نکرده و بین مردم چندان رایج نیستند.
شرح مزایای تمام پروژه‌های بازار کریپتوکارنسی، احتمالاً به‌اندازه مطالعهٔ بیشتر مقالات وب‌سایت نیاز به زمان داشته باشد؛ اما می‌توانیم به شاخصه‌های اصلی این بازار به عنوان چهارچوبی بزرگ‌تر توجه داشته باشیم.
مزایای بازار کریپتو را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- بازاری تأثیرناپذیر از اقتصاد کشوری خاص، ولی دارای همبستگی نسبی با شرایط اقتصادی کلان؛
- مدیریت تراکنشها بدون‌نیاز به شخص یا سازمانی ثالث؛
- سرعت بی‌مانند در انجام معاملات و تراکنشها؛
- کاربردهایی خاص و مبتنی بر نوآوری با هدف افزایش بازده در صنایع مختلف؛
- امکان سرمایه‌گذاری با بازدهی بسیار بالاتر از دارایی‌های سنتی؛
- سادهسازی تبادل وجه بین طرفین معاملات؛
- امنیت و شفافیتی مثال‌زدنی؛
شایان ذکر است که گسترهٔ اکوسیستم کریپتو در صنایع مختلف محدودیتی ندارد. ارزهای دیجیتال راهکاری دردسترس برای انجام، سادهسازی، افزایش امنیت و شفافیت تمام مبادلات و تعاملات در هر صنعت و کسب‌وکاری هستند.
امروزه طیف وسیعی از صنایع از جمله روش‌های پرداخت، حمل‌ونقل، بیمه، گردشگری، فروشگاه‌های آنلاین، املاک، خودرو و هزاران صنعت کوچک و بزرگ دیگر در حال بهره‌وری از فناوری‌های خلق‌شده توسط بازار کریپتو هستند.
برخلاف پول‌های فیات یا همان ارزهای رایج کشورها که حتی به هر میزانی که عملکرد ضعیف داشته باشند، باز هم تحت پشتوانهٔ دولت هستند، در بازار کریپتوکارنسی کاربرد و کیفیت انجام وظایف بسیار تعیین‌کننده است. به‌عبارت دیگر ساختار، تیم و جامعهٔ پروژه پتانسیل و بقای آن پروژه را تعیین میکنند.
هر پروژه بنا به اهداف و کاربردهای خود، ویژگی‌ها و امکانات مخصوصی دارد و تلاش این مجموعه باید در راستای ثبت بهترین عملکرد در این بخش خاص از صنعت ارزهای دیجیتال و گسترش مرزهای آن باشد.
به‌عنوان نمونه ممکن است بیت کوین و ریپل بهترین راهکارهای پرداخت در بازار ارزهای دیجیتال از لحاظ قدمت، حجم بازار، مقبولیت و تیم باشند، اما لایت کوین کمترین کارمزد انتقال را از کاربران دریافت کرده و از این لحاظ برتری نسبی داشته باشد.
معایب و ریسک‌های بازار کریپتو
بازار کریپتوکارنسی، علی‌رغم مزایای بسیاری که دارد، معایبی همراه خود دارد که شناخت آن‌ها باید قبل از ورود و فعالیت در آن انجام شود. این افزایش آگاهی به دور از هرگونه سوگیری و تعصب، به کنترل هیجانات و مدیریت ریسک کمک می‌کند.
باید بدانیم که هیچ چالش و ضعفی در بازار ارزهای دیجیتال همیشگی نیست و برای مثال بسیاری از ضعف‌های کاربردی و قانونی که در گذشته سد راه این بازار بوده‌اند، برطرف شده یا در حال رفع هستند. با پیشرفت و گسترش این صنعت در آینده نیز احتمالاً بسیاری از معایبی که امروزه در سر راه گسترش هرچه بیشتر این حوزه قرار دارند، برطرف خواهند شد.
یکی از مهمترین مشکلات در ارتباط با سرمایه‌گذاری در بازار، نوسانات شدید قیمت ارزهای دیجیتال است. البته این نوسانات مانند یک شمشیر دولبه، در عین اینکه می‌توانند سرمایه شما را در کسری از ثانیه از تعلق‌تان دربیاورند، در سناریویی دیگر، سود هنگفتی نصیب‌تان میکنند.
مهمترین ضعف‌هایی که می‌توان به بازار کریپتو نسبت را به‌صورت تیتروار مرور می‌کنیم:
- نظارت کمی روی این بازار وجود دارد و همیشه خطر گرفتارشدن در دام کلاهبرداران، افراد کم‌‌سابقه را تهدید می‌کند؛
- قیمت ارزها در بازار نوسانات شدید و ناگهانی دارند؛
- هیچ شناخت دقیقی نسبت به برخی از افراد مهم حوزه وجود ندارد. نام‌هایی همچون ساتوشی ناکاموتو، پلن‌بی و افراد دیگر، اسامی مستعار هستند؛
- مسائل امنیتی خارج از بازار نیز در آن دخیل است؛
- استخراج ارزهای دیجیتال، به‌ویژه ارزهای دیجیتال مبتنی بر الگوریتم اثبات کار (PoW)، نیاز به مصرف انرژی زیادی دارد. این امر می‌تواند به محیط زیست آسیب برساند؛
- ارزهای دیجیتال مانند هر دارایی دیجیتال دیگر، در برابر حملات سایبری آسیب‌پذیر هستند که حفره‌های امنیتی در این قسمت می‌تواند منجر به سرقت دارایی‌های سرمایه‌گذاران شود؛
- استفاده از ارزهای دیجیتال برای کاربران غیرحرفه‌ای و آماتور ممکن است گیج‌کننده یا دشوار باشد که این امر باعث کندشدن روند پذیرش گستردهٔ آن‌ها می‌شود.
در نهایت، باید توجه داشت که ارزهای دیجیتال یک فناوری نوظهور بوده و هنوز در حال توسعه هستند. چالش‌هایی که به آن‌ها اشاره کردیم نیز ممکن است با پیشرفت فناوری و توسعهٔ بازار کریپتو رفع شوند. بااینحال سرمایه‌گذاران به هر شکلی باید از این معایب آگاه باشند و قبل از سرمایه‌گذاری در این بازار، ریسک‌های آن را در نظر بگیرند.
اصطلاحات در بازار کریپتو
از مقدمات ورود به هر بازاری، فراگیری اصطلاحات رایج آن است. دروازهٔ ورود به بازار کریپتو نیز شناخت اصطلاحات مربوط به آن و یادگیری مفاهیم بنیادی است. بدون توضیحات اضافی دسته‌ای از مهمترین اصطلاحات بازار کریپتو را با هم مرور می‌کنیم:
- بیت کوین (Bitcoin): اولین ارز دیجیتال یا کریپتوکارنسی که به‌دست فرد یا گروهی با هویتی نامشخص به نام ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) ایجاد شده است.
- توکن (Token): به هر واحد از یک ارز دیجیتال در بازار کریپتو اشاره دارد که بلاک چین مخصوص به خود را ندارد.
- آلت کوین (Alt Coin): به هر ارز دیجیتالی غیر از بیت کوین گفته می‌شود مثل اتر، ریپل، سولانا، دوج کوین و هزاران هزار مورد دیگر.
- صرافی: پلتفرم‌هایی واسط که با ارائه بسترهای معاملاتی آنلاین، امکان اتصال خریدار و فروشنده را در بازار ارزهای دیجیتال فراهم میکنند.
- کیف پول (Wallet): نرم افزار یا سخت افزارهایی با هدف نگهداری از کلیدهای خصوصی و دارایی‌های دیجیتال
- بلاک چین (Blockchain): یکی از مفاهیم بنیادی ارزهای دیجیتال که در بیانی ساده یک فناوری غیرمتمرکز و عمومی است که انواع داده‌ها و اطلاعات را در خود نگه داشته و به‌عنوان یک دفتر کل توزیع‌شده، تراکنشها در آن ذخیره می‌شوند.
- کلید خصوصی (Private Key): رشته‌ای متنی و محرمانه و به‌صورت ترکیبی از حروف و اعداد که برای ارسال بیت کوین به کیف پول دیگر و یا خرج‌کردن بیت کوین ها و بطور کلی دسترسی به دارایی‌های موجود در کیف پول به کار می‌رود.
- کلید عمومی (Public Key): آدرس کیف پول ارز دیجیتال شما که دیگران از طریق این آدرس، توانایی ارسال ارزهای دیجیتال را برای شما دارند.
- میم کوین (Meme Coin): ارزهای دیجیتالی که بر اساس یک شوخی اینترنتی (Meme) ساخته می‌شوند و هدف اصلی آن‌ها فعالیت‌های سوداگرانه در بازار و سفته‌بازی است.
- بازار خرسی (Bear Market): کاهش عمومی قیمت‌ها در بازار کریپتو، با عنوان بازار خرسی شناخته می‌شود.
- بازار گاوی (Bull Market): رشد عمومی قیمت‌ها در بازار کریپتو، با اصطلاح بازار گاوی شناخته می‌شود.
- پامپ و دامپ (Pump&Dump): به افزایش یا کاهش ناگهانی و قابل‌توجه قیمت‌ها در بازار کریپتو گفته می‌شود که اغلب در بازه‌ای کوتاه از زمان رخ می‌دهد.
راه‌های کسب درآمد از بازار کریپتو
یکی از مهمترین مسائلی که در پاسخ به این سوال که بازار کریپتو چیست مطرح می‌شود این است که با چه روش‌هایی می‌توانیم از این بازار کسب درآمد داشته باشیم. روش‌های مختلفی برای سرمایه‌گذاری و کسب درآمد از بازار کریپتو پیش روی ما قرار دارند. برخی از رایج‌ترین و اثبات‌شده‌ترینِ آن‌ها را با هم مرور می‌کنیم:
- خرید و فروش ارزهای دیجیتال
- خرید و فروش توکن‌های غیرمثلی
- خرید زمین در متاورس
- استیکینگ ارز دیجیتال
- استخراج
۱- خرید و فروش ارزهای دیجیتال
سرمایه‌گذاری یا به‌اصلاح ترید در بازار، همان خرید یک ارز دیجیتال در قیمت‌های پایین و فروش آن در قیمت‌های بالا است که به آن نوسان‌گیری نیز گفته می‌شود و معمول‌ترین روش سرمایه‌گذاری در این بازار محسوب می‌شود.
در فرایند نوسان‌گیری نیاز به دانش انجام تحلیل و معاملات در بازار و یک بستر مطمئن و ایمن برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال خواهید داشت. طیف بزرگی از صرافی‌های خارجی و داخلی برای این منظور در دسترس کاربران قرار گرفته است.
۲- خرید و فروش توکن‌های غیرمثلی (NFTs)
خرید و فروش توکن‌های غیرمثلی که به‌اصطلاح NFT شناخته می‌شوند، دیگر روش سرمایه‌گذاری و فعالیت در بخشی خاص از بازار ارزهای دیجیتال محسوب می‌شود. NFTها معمولاً آثار هنری، موسیقی، ویدئو یا هر آیتم یا دارایی منحصربه فردی هستند که تبدیل به یک توکن خاص و بدون نمونهٔ مشابه شدهاند و خریدوفروش آن‌ها بازار جدیدی در حاشیهٔ بازار معاملات این کوین‌ها و توکن‌ها به وجود آورده است.
۳- خرید زمین در متاورس (Metaverse)
آیتم‌ها، بلیت کنسرت‌های مجازی، اکسسوری برای آواتار‌ها، املاک یا دارایی‌های مجازی همه گوشه‌ای از موارد قابل‌معامله در پلتفرم‌های حوزه متاورس هستند که طبعاً افزایش قیمت آن‌ها، منجر به کسب سود دارندگان این اقلام می‌شود.
پلتفرم‌هایی مانند سندباکس (SandBox) و دیسنترالند (Decentraland) از نمونه‌‌های موفقی هستند که در بازار کریپتو برای خریدوفروش این دارایی‌های دیجیتال توسعه پیدا کرده‌اند و افراد مشهور زیادی مانند سلبریتی‌ها، سرمایه‌های هنگفتی در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
۴- استیکینگ ارز دیجیتال (Staking)
استیکینگ (Staking) یا سهام‌گذاری در دنیای ارزهای دیجیتال به‌معنای اختصاص‌دادن ارزهای دیجیتال به شبکه و در واقع قفل‌کردن آن‌ها در همان شبکه برای کسب پاداش است. اگر به‌‌دنبال روشی هستید که بتواند بدون صرف زمان و انرژی گزاف، درآمدی منفعل نصیب شما کند، می‌توانید نگاهی به روش‌های استیکینگ یا سهام‌گذاری ارزهای دیجیتال داشته باشید.
در این روشِ سرمایه‌گذاری با ریسک پایین، علاوه بر افزایش احتمالی قیمت توکن‌ها، سودی تضمین‌شده و از پیش تعیین‌شده را نیز در انتهای بازه زمانی سرمایه‌گذاری خود و به‌جهت همکاری در ایمن‌سازی شبکه دریافت خواهید کرد.
۵- استخراج (Mining)
ماینینگ فرایندی است که در شبکه‌های برخی از ارزهای دیجیتال تعبیه شده تا تراکنشها به‌صورت غیرمتمرکز تأیید شده و جلوی حمله و تقلب در شبکه گرفته شود. ماینرها با سخت افزارهای استخراج خود به امنیت شبکه کمک میکنند تا تراکنشها انجام شوند.
در طی این عملیات، کامپیوترهای ماینر باید فرایندهای ریاضی پیچیده و معادلات ریاضی را حل کنند و هر ماینری که زودتر به جواب برسد، ارز دیجیتال تولید شده یا به‌اصطلاح ماین‌شده، به عنوان پاداش به او تعلق می‌گیرد. این کار نیازمند داشتن سیستم‌های سخت‌افزاری قدرتمند و برق است.
جمع‌بندی
بازار کریپتو هنوز در مراحل اولیهٔ توسعهٔ خود قرار داشته و آیندهٔ آن نامشخص است. با این حال، چندین عامل وجود دارد که نشان می‌دهد این پتانسیل وجود دارد که به نیروی مهمی در اقتصاد جهانی تبدیل شود:
- پذیرش رو‌به‌رشد فناوری بلاک چین: فناوری بلاک چین فناوری زیربنایی است که به این بازار قدرت می‌بخشد. این فناوری غیرمتمرکز، ایمن و شفاف بوده که پتانسیل انقلابی در بسیاری از صنایع را دارد. با افزایش پذیرش گسترده‌تر این فناوری، احتمال رشد بیشتر بازار ارزهای دیجیتال نیز وجود خواهد داشت.
- افزایش علاقهٔ نهادی به بازار کریپتو: سرمایه‌گذاران نهادی از جمله صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر نشان‌دهندهٔ این است که بازار ارزهای دیجیتال در حال بلوغ بوده و تقاضای رو‌به‌رشدی برای این کلاس از دارایی‌ها وجود دارد.
- رشد کاربردهای جدید: کاربردهای جدید به‌طور مداوم در حال توسعه هستند. این کاربردها به گسترش موارد استفادهٔ ارزهای دیجیتال کمک کرده و آن‌ها را در اختیار طیف گسترده‌تری از مخاطبان قرار می‌دهند.
پیش‌بینی قطعی آینده بازار کریپتو کاری دشوار و شاید تاحدی غیرممکن است. بااینحال، پتانسیل رشدی که در این حوزه وجود دارد قابل‌توجه است.
