۱- سوگیری تایید (Confirmation)
سوگیری تایید زمانی اتفاق میافتد که سرمایهگذاران تنها اطلاعاتی را میپذیرند که تحلیل قبلیِ آنها را تایید میکند حتی اگر این اطلاعات ناقص باشد. این سوگیری با نادیده انگاشتن اطلاعاتی که تحلیل فرد را زیر سوال میبرد، منجر به زیان افراد میشود.
۲- سوگیری تجربی (Experiential)
یکی از مهمترین جهتگیریهای شناختی در مالی رفتاری، سوگیری تجربی است. سوگیری تجربی یا سوگیری اخیر به فرآیندی اشاره دارد که در آن سرمایهگذاران وزن بسیاری را به رویدادهای اخیر میدهند و سایر موارد مربوط به تحلیل آینده قیمت را نادیده میگیرند.
برای مثال فرض کنید یک فرد با توجه به درصد سودآوری کنونیِ یک صندوق سرمایهگذاری، به خرید واحدهای آن اقدام کند. در چنین حالتی این فرد وزن زیادی برای بازده کنونی قائل است و تحلیلی برای آینده بازدهی این صندوق ندارد.
این سوگیری نیز یکی از خطاهای معاملهگری است که در حوزه مالی رفتاری بررسی میشود.
۳- سوگیری زیانگریزی (Loss Aversion)
از مهمترین مباحث امور مالی رفتاری میتوان به زیانگریزی اشاره کرد. میل شدید افراد به اجتناب از ضرر نسبت به سود، اساسِ سوگیری زیانگریزی را شکل میدهد. برای مثال کسانی که این سوگیری را در بورس دارند، از حد ضرر استفاده نکرده و به سهام زیانده خود پایبند هستند. این افراد حتی ممکن است سهام سودآور خود را زودتر به فروش برسانند اما تا سهام ضررده آنها سر به سر نشود و یا از آن سودی به دست نیاورند، آن را نمیفروشند.
این سرمایهگذاران به اشتباه بدون آنکه استراتژی معاملاتی خاصی داشته باشند، صرفا عملکرد سرمایهگذاری را نسبت به نقطه ورود خود در سهام و قیمتی که با آن سهم را خریدهاند، مقایسه میکنند.
۴- سوگیری آشنایی (Familiarity)
دانش مالی رفتاری در بورس به این نکته اشاره دارد که سوگیری آشنایی یکی از فاکتورهایی است که منجر میشود افراد به خرید سهام شرکتهایی که از قبل آشنایی نسبیای با آنها دارند، بپردازند. در چنین شرایطی سرمایهگذاران احتمالا فرصت تحلیل و تنوع بخشیدن به پرتفوی خود بر اساس اصول معاملهگری در بورس را از دست داده و دچار زیان میشوند.
۵- اعتماد بهنفس بیش از حد (Overconfidence)
یکی دیگر از سوگیریهای شناختی مالی رفتاری، اعتماد به نفس بیش از حد است. «سوگیری اعتماد به نفس بیش از حد، بدین معنی است که خود را بهتر از آنچه هستیم، ببینیم. بر اساس تحقیقی که در سال ۲۰۲۰ در مجله بینالمللی مدیریت به چاپ رسیده، سرمایهگذارانی که اعتماد به نفس بیش از حد دارند، معمولا نمیتوانند فرآیند مدیریت ریسک را به درستی انجام دهند. در نهایت این سوگیری منجر به تصمیمات عجولانه و ضعیف معاملاتی میشود.